دانلود رایگان مبحث 19 ویرایش 1404

دانلود رایگان مبحث 19 ویرایش 1404

خلاصه مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان – ویرایش پنجم ۱۴۰۴

۱. اهداف و رویکرد جدید مبحث

مبحث ۱۹ با رویکردی نوین تحت عنوان «مدیریت انرژی در ساختمان» جایگزین عنوان قبلی «صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها» شده است. این تغییر نشانگر تحول از نگاه صرف به کاهش مصرف انرژی به رویکردی جامع شامل برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت، بهره‌برداری و نگهداری در کل چرخه عمر ساختمان است.

اهداف اصلی:

• کاهش شدت مصرف انرژی در ساختمان‌ها (که بیش از ۴۰٪ از مصرف کل کشور را شامل می‌شود)

• ایجاد الزامات فنی قابل اندازه‌گیری برای طراحی و بهره‌برداری مؤثر

• ارتقاء کیفیت آسایش ساکنین در کنار حفظ بهره‌وری انرژی

• الزام به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش انتشار کربن

۲. دامنه شمول و ضمانت اجرایی

مطابق قانون، کلیه ساختمان‌های جدیدالاحداث (مسکونی، غیرمسکونی، دولتی و خصوصی) مشمول الزامات مبحث ۱۹ هستند. رعایت این الزامات در طراحی، ساخت، و بهره‌برداری الزامی بوده و تخطی از آن دارای پیامدهای حقوقی و انتظامی است.

همچنین، صدور گواهی پایان کار منوط به دریافت برچسب انرژی و نصب پلاک انطباق رده انرژی در محل ساختمان است.

۳. دسته‌بندی و برچسب‌گذاری انرژی ساختمان

ساختمان‌ها براساس میزان مصرف انرژی به چهار رده تقسیم می‌شوند:

• ECnZ (معادل A) – نزدیک به صفر

• EC++ (B)

• EC+ (C)

• EC (D)

رده D حداقل قابل‌قبول بوده و در برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت الزام به ارتقاء به سطوح بالاتر پیش‌بینی شده است. برچسب انرژی بر مبنای استانداردهای ملی ایران (مانند ۱۴۲۵۳ و ۱۴۲۵۴) صادر می‌گردد.

۴. روش‌های ارزیابی انرژی

دو روش برای تعیین بازدهی انرژی ساختمان ارائه شده است:

1. روش تجویزی (Prescriptive): تعیین الزامات صریح برای اجزای ساختمان (پوسته، تأسیسات، نورگیری و…) با توجه به شرایط اقلیمی و کاربری.

2. روش شبیه‌سازی انرژی (Simulation): مدل‌سازی نرم‌افزاری با استفاده از ابزارهای تأیید شده برای بررسی دقیق عملکرد انرژی در مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری.

۵. الزامات طراحی و ساخت

در این ویرایش، تأکید ویژه‌ای بر:

• طراحی دقیق پوسته ساختمان (شامل نورگذر و غیرنورگذر)

• کنترل نشت هوا و عایق‌کاری مناسب

• استفاده بهینه از نور طبیعی و تجهیزات روشنایی کارآمد

• نصب سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی با راندمان بالا

• پیش‌بینی تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر

• پایش و کنترل مصرف انرژی از طریق سامانه‌های یکپارچه هوشمند (مانند IoT)

شده است.

۶. الزامات بهره‌برداری و پایش

برای نخستین‌بار، مرحله بهره‌برداری به‌صورت جدی وارد متن مبحث شده و شامل:

• الزامات تعمیر و نگهداری برای حفظ بازدهی انرژی

• پایش مداوم داده‌ها از طریق سامانه‌های هوشمند

• اتصال به سامانه مرکزی ملی پایش انرژی

• نقش ناظران و بازرسان انرژی دارای صلاحیت

می‌شود.

همچنین از فناوری‌هایی مانند دوقلوی دیجیتال (Digital Twin) برای پیش‌بینی و بهینه‌سازی عملکرد انرژی استفاده شده است.

۷. انرژی نهفته و چرخه عمر

یکی از بخش‌های نوآورانه این ویرایش، لحاظ کردن انرژی نهفته در مصالح، ساخت، و تخریب است. محاسبه این انرژی (Embodied Energy) و تحلیل چرخه عمر (LCA) برای کاهش آثار زیست‌محیطی اجباری شده است.

۸. نظام پایش و اعتبارسنجی

• ایجاد ساختار رسمی برای آموزش، سنجش و احراز صلاحیت اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در حوزه انرژی ساختمان

• طراحی الگوریتم‌های بهینه‌سازی چند‌هدفه (Multi-objective Optimization)

• تدوین چک‌لیست‌های بازبینی و صحت‌سنجی توسط سازمان‌های تخصصی

جمع‌بندی

ویرایش پنجم مبحث نوزدهم، نقطه عطفی در مدیریت انرژی ساختمان در کشور است. این مبحث با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی، فنی، اقتصادی و حقوقی، بستری را فراهم کرده تا ساختمان‌های کشور به سمت بهره‌وری بالا، آسایش بیشتر و توسعه پایدار سوق داده شوند.

🏛️ مایندمپ مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش پنجم ۱۴۰۴)

موضوع اصلی: مدیریت انرژی در ساختمان‌ها

1️⃣🎯 اهداف و رویکرد کلان

• ✅ تغییر عنوان از «صرفه‌جویی در مصرف انرژی» به «مدیریت انرژی»

• 🔄 توجه به چرخه کامل عمر ساختمان: طراحی، ساخت، بهره‌برداری، نگهداری و تخریب

• ♻️ کاهش شدت مصرف انرژی در کشور (بیش از ۴۰٪ سهم ساختمان‌ها)

• 🧘 تأمین آسایش حرارتی، ایمنی و سلامت ساکنان

• 📜 هم‌راستایی با قوانین بالادستی نظیر:

  • قانون هدفمندسازی یارانه‌ها

  • سند راهبرد ملی انرژی

  • برنامه هفتم توسعه

2️⃣📌 دامنه شمول و ضمانت اجرا

• 🏢 کلیه ساختمان‌های جدیدالاحداث و در حال بهره‌برداری (دولتی و خصوصی)

• 🧾 الزام دریافت برچسب انرژی و نصب پلاک انطباق رده انرژی

• ⚖️ دارای ضمانت‌های قانونی، فنی، اجرایی و حقوقی

• 📎 اتصال عملکرد مبحث ۱۹ با سایر مباحث ملی، به‌ویژه مباحث ۱۳، ۱۴ و ۲۲

3️⃣ 🏷️ برچسب‌گذاری و رده‌بندی انرژی

• 📊 دسته‌بندی چهارگانه جدید:

  • 🟩 ECnZ = A (بسیار بهینه، نزدیک صفر)

  • 🟨 EC++ = B (بسیار خوب)

  • 🟧 EC+ = C (قابل‌قبول)

  • 🟥 EC = D (حداقل مجاز)

• 📉 برنامه ارتقاء تدریجی از رده D به A در میان‌مدت

• 📑 تطبیق با استانداردهای ملی ISIRI 14253 و 14254

4️⃣ 🧪 روش‌های ارزیابی انرژی

• 🛠️ روش تجویزی (Prescriptive):

  • الزامات مشخص برای اجزای ساختمان مانند پوسته، تاسیسات، روشنایی و …

• 🧠 روش شبیه‌سازی عملکردی (Simulation):

  • مدل‌سازی نرم‌افزاری با داده‌های اقلیمی واقعی

  • ارزیابی توسط اشخاص دارای صلاحیت

  • الزام صحت‌سنجی و گزارش عملکرد

5️⃣ 🏗️ الزامات طراحی و ساخت

• 🧱 طراحی اصولی پوسته ساختمان (نورگذر / غیرنورگذر)

• 🌬️ کنترل نشت هوا و بهینه‌سازی عایق‌کاری

• 💡 استفاده از نور طبیعی و سیستم‌های روشنایی کم‌مصرف

• 🔁 تجهیزات گرمایشی و سرمایشی با راندمان بالا

• 🌞 بهره‌گیری از منابع تجدیدپذیر (خورشیدی، بادی و …)

• 📐 تأکید بر طراحی پایدار و مؤثر از نظر انرژی

6️⃣ 🧰 بهره‌برداری، نگهداری و پایش

• 🔍 الزام بازرسی دوره‌ای انرژی ساختمان‌ها

• 🛰️ استفاده از سامانه‌های یکپارچه پایش انرژی (BEMS، IoT)

• 👥 نقش ناظران انرژی دارای صلاحیت و گواهی رسمی

• 🧿 به‌کارگیری فناوری دوقلوی دیجیتال (Digital Twin) برای شبیه‌سازی بهره‌برداری

• 🔄 ارتباط با مبحث ۲۲ (مراقبت، نگهداری و تعمیر)

7️⃣ 🌱 انرژی نهفته و تحلیل زیست‌محیطی

• 🧱 انرژی نهفته مصالح (تولید، حمل‌ونقل، نصب و بازیافت)

• ♻️ تحلیل چرخه عمر (LCA) ساختمان‌ها

• 🌍 کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تولید پسماند، و مصرف منابع غیرتجدیدپذیر

8️⃣ 📚 آموزش، پایش و ارزیابی فنی

• 🎓 طراحی دوره‌های آموزشی برای مهندسان و ناظران انرژی

• 📋 تهیه چک‌لیست‌ها و الگوریتم‌های ارزیابی انرژی

• ⚙️ استفاده از بهینه‌سازی چندهدفه (Multi-objective Optimization)

• 📊 تدوین سازوکار رسمی برای احراز صلاحیت، ارزیابی و رتبه‌بندی ساختمان‌ها

📌 جمع‌بندی:
ویرایش پنجم مبحث ۱۹ گامی استراتژیک در جهت حرکت صنعت ساختمان به‌سوی بهره‌وری انرژی، توسعه پایدار، و رفاه ساکنان. با اجرای دقیق آن، می‌توان به کنترل بحران انرژی، کاهش هزینه‌ها، و ارتقاء کیفیت ساخت‌وساز در کشور امیدوار بود.