کتاب شرح تفصیلی بر مبحث هفدهم لوله‌کشی گاز طبیعی

ويژه نظام مهندسی

مقدمه کتاب شرح تفصیلی بر مبحث هفدهم لوله‌کشی گاز طبیعی:

گاز طبیعی در مصارف خانگی، اداری و صنعتی به‌عنوان سوخت حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایمنی در بهره‌برداری باعث کاهش خطرات ناشی از کارکرد نامطلوب گاز طبیعی خواهد بود.

آشنایی با ضوابط و الزامات قانونی درحوزه طراحی، نظارت اجرا، نصب و بهره‌برداری از گاز طبیعی باعث کاهش خطرات استفاده از آن می‌شود.
در کتاب حاضر ضوابط و الزامات قانونی لوله‌کشی گاز فشار ضعیف، با تکیه بر مبحث هفده مقررات ملی ساختمان، ویرایش سال ۱۳۸۹، به همراه تجارب فنی و مهندسی نویسندگان در این حوزه و بهره‌گیری از استانداردهای موجود تهیه و تدوین شده است.

در این کتاب سعی شده ضمن بیان الزامات و ضوابط قانونی در راستای امور فنی و اجرایی، راهنمایی‌های لازم برای تصمیم‌گیری مناسب عوامل دخیل دراین حوزه، برای شرایط متفاوت ارائه شود.

کتاب حاضر یک نوع راهنمای لوله‌کشی گاز فشار ضعیف است. بخشی از ملاحظات فنی ارائه شده، ماحصل پرسش و پاسخ‌های دکتر رامین‌قاسمی‌اصل با مجریان و مهندسان ناظر در دوره‌های آموزشی و ملاقاتهای حضوری یا مذاکرات تلفنی است که جمع‌بندی آنها در قالب ملاحظات فنی بیان شده است.

علاوه‌ بر این، کتاب حاضر می‌تواند به‌عنوان مرجع درس دو واحدی اختیاری «سیستم انتقال گاز و گازرسانی» رشته مهندسی مکانیک مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی برای شرکت‌کنندگان در آزمون‌های نظام مهندسی و کاردان‌های فنی در رشته تاسیسات مکانیکی و داوطلبین شرکت در آزمون‌های کارشناسی رسمی و قوه قضائیه نیز مناسب است.

آشنایی با گاز طبیعی

امروزه برای تامین سوخت حرارتی واحدهای مختلف از جمله ساختمان‌های مسکونی، از انواع سوخت‌ها استفاده می‌شود. در حال حاضر سوخت‌های فسیلی بیشترین کاربرد را در مصارف حرارتی بر عهده دارند. با اینکه از نظر آلایندگی نسبت به سوخت‌های سازگار با محیط زیست بر پایه انرژی‌های تجدیدپذیر، در درجه اهمیت کمتری قرار دارند، اما به لحاظ در دسترس بودن، بیشترین مورد توجه هستند. سوخت‌های جامد، مایع و گازی از نوع سوخت‌های فسیلی هستند که در مصارف حرارتی استفاده می‌شوند. از چوب و زغال سنگ به عنوان سوخت جامد، نفت و گازوئیل و مازوت به عنوان سوخت مایع و گاز طبیعی به عنوان سوخت گازی می‌توان نام برد.

اهمیت گاز طبیعی

سوخت‌های مایع و جامد نسبت گاز طبیعی به دلایل متعددی از اهمیت نسبی کمتری برخوردار هستند؛ ازجمله

۱-۲-۱ ذخایر نفتی جهان به علت بهره‌برداری طولانی مدت از آنها و همچنین محدود بودن ذخایر مربوطه در آینده نه چندان دور به اتمام خواهند رسید

۲-۲-۱- پالایش مواد نفتی در پالایشگاه گران می‌باشد.

۳-۲-۱ حمل و نقل سوخت مایع و جامد از نقطه تولید تا مصرف باید با شبکه حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی انجام شود. بدین ترتیب باید هم ناوگان حمل و نقل مناسب موجود باشد و هم زیر ساخت مناسب این ناوگان در دسترس باشد. این دو عامل باعث می‌شوند تا حمل و نقل این مواد گران تمام شود.

۴-۲-۱ محصول احتراق سوخت‌های مایع و جامد آلوده ساز بوده برای محیط زیست نامناسب است.

اگربپذیریم که تنها یک زمین مسکونی وجود دارد و باید حفظ آن کوشید انگاه به ارزش و اهمیت خاص گاز طبیعی و ذخایر غنی در دنیای انرژی پی خواهیم بود.

۳-۱- مزایای گاز طبیعی

سوخت گاز طبیعی نسبت به سوخت‌ها مایع و جامد دارای مزایای می‌باشد.

۱-۳-۱- آلودگی آن تا حدود ۹۰ درصد کمتر می‌باشد.

۲-۳-۱- در زمان احتراق بوهای زننده تولید نمی‌کند.

۳-۳-۱- در محصول احتراق، دوده و خاکستر و سایر مواد زاید ایجاد نمی‌شود.

۴-۳-۱- درهنگام بهره برداری، محل سوختن خود را سیاه نمی‌کند.

۵-۳-۱- به علت ایجاد شبکه ثابت زمینی، خط لوله انتقال و شبکه توزیع آن حمل و نقل گاز طبیعی راحت‌تر انجام می‌شود. همین موضوع باعث می‌گردد که هزینه حمل و نقل این سوخت ارزان تر تمام شود.

۶-۳-۱- به علت خطوط انتقال و شبکه توزیع، نیاز به انبارداری خاصی ندارد. اگر به هر دلیل گاز به خط لوله ترزیق نشود، گاز موجود در درون خط لوله به عنوان انبار برای مدت زمان معینی قابل استفاده است.

فهرست کتاب شرح تفصیلی بر مبحث هفدهم لوله‌کشی گاز طبیعی:

پیشگفتار

فصل اول / آشنایی با گاز طبیعی

۱-۱-کلیات
۱-۲- اهمیت گاز طبیعی
۱-۳- مزایای گاز طبیعی
۱-۴-تاریخچة گاز
۱-۵- انواع گاز
۱-۵-۱-گاز شهری یا گاز زغال سنگ
۱-۵-۲-گاز طبیعی
۱-۵-۳-گاز طبیعی فشرده
۱-۵-۴-گاز طبیعی مایع
۱-۵-۵-گاز مایع
۱-۶- منابع گاز طبیعی
۱-۶-۱- گاز ترش
۱-۶-۲- گاز شیرین
۱-۷-منشأ گاز طبیعی
۱-۸- چرخة گازرسانی
۱-۹- خواص گاز طبیعی
۱-۹-۱- بی‌رنگ و بدون بو
۱-۹-۲- سبک‌تر از هوا
۱-۹-۳- نسبت سوخت به هوا
۱-۹-۴- ارزش حرارتی
۱-۹-۵- ترکیب ایده‌آل
۱-۱۰- حوادث گاز طبیعی
۱-۱۰-۱- نشت گاز
۱-۱۰-۲- گاز‌گرفتگی

فصل دوم / تعاریف و مسئولیت‌ها

۲-۱- تعاریف
۲-۱-۱- احتراق
۲-۱-۲- ایستگاه دروازه شهر
۲-۱-۳- ایستگاه شهر
۲-۱-۴- پکيج
۲-۱-۵- تنظيم‌کننده فشار گاز (رگلاتور)
۲-۱-۶- دستگاه گازسوز
۲-۱-۷- دودکش
۲-۱-۸- شير اصلی
۲-۱-۹- شير فرعی
۲-۱-۱۰- شيرمصرف
۲-۱-۱۱- شير قبل از رگلاتور
۲-۱-۱۲- شير خودكار قطع گاز حساس در مقابل زلزله
۲-۱-۱۳- شير خودكار قطع جريان گاز اضافی

۲-۱-۱۴- علمک گاز
۲-۱-۱۵- کنتورگاز
۲-۱-۱۶-گاز فشار ضعیف
۲-۱-۱۷- گاز فشار قوی
۲-۱-۱۸- گاز طبيعی
۲-۱-۱۹- گاز مايع
۲-۱-۲۰- لولة اصلی
۲-۱-۲۱- لولة رابط
۲-۱-۲۲- لولة رابط دودکش

۲-۱-۲۳- لوله‌کشی داخلی

۲-۱-۲۴- گازياب نشت گاز قابل اشتعال (آشکارساز نشت گاز)
۲-۱-۲۵- گازياب منواكسيد‌‌كربن (آشکارساز منوکسید کربن)
۲-۱-۲۶- مشعل گاز
۲-۱-۲۷- متقاضی
۲-۱-۲۸- مجری
۲-۱-۲۹- مشعل اتمسفری
۲-۱-۳۰- مشعل نيرو
۲-۱-۳۱- ملک
۲-۱-۳۲- مهندس ناظر گاز
۲-۱-۳۳- ميلی‌متر ستون آب
۲-۱-۳۴- ميلی‌متر ستون جيوه
۲-۱-۳۵- نقطۀ مصرف
۲-۱-۳۶- هواکش
۲-۱-۳۷- هوای احتراق
۲-۱-۳۸- هوای اضافي
۲-۱-۳۹- هوای تهويه
۲-۱-۴۰- هوای رقيق‌کننده
۲-۲- مسئولیتها
۲-۲-۱- طراح
۲-۲-۲- مجری
۲-۲-۳- مهندس ناظر
۲-۲-۳-۱- قبل از اجرا
۲-۲-۳-۲- حین اجرا
۲-۲-۳-۳- اتمام اجرا
۲-۲-۴- سازندگان وسایل گازسوز
۲-۲-۵- نصب‌کنندگان وسایل گازسوز
۲-۲-۶- استفاده‌کنندگان از وسایل گازسوز
۲-۲-۷- ملاحظات عمومی حوادث
۲-۲-۸- بیمه مسئولیت گاز

فصل سوم / گروه‌بندی ساختمان‌ها و ضوابط ویژه

۳-۱- گروه بندی ساختمانها
۳-۱-۱- مسکونی
۳-۱-۲- عمومی
۳-۱-۳- خاص

۳-۱-۴- موارد استثنا
۳-۱-۵- انواع ساختمانهای عمومی
۳-۲- ضوابط ویژه ساختمانهای عمومی و خاص
۳-۲-۱- تمهیدات
۳-۲-۲- تجهیزات

فصل چهارم / طراحی لوله‌کشی گاز

۴-۱- انتخاب مسیر
۴-۲- نقشه
۴-۳-رسم نقشه
۴-۴- رسم پلان
۴-۵- رسم ایزومتریک
۴-۶- طراحی
۴-۶-۱-لولۀ رابط
۴-۶-۲- کلکتور
۴-۶-۳-کنتور
۴-۶-۴- شیر اصلی
۴-۶-۵- شیر فرعی
۴-۶-۶- شیر فرعی انشعابات رایزری
۴-۶-۷-شير مصرف
۴-۷- برآورد مصرف گاز
۴-۷-۱- جدول مقادیر ثابت
۴-۷-۲-‌ روش محاسباتی
۴-۷-۳- مشخصات فنی
۴-۸- اندازه‌گذاری لوله
۴-۸-۱- اطلاعات مورد نياز
۴-۸-۲- معیار طراحی
۴-۸-۳- طولانی‌ترین مسیر
۴-۸-۴- اندازه‌گذاری لوله‌ها
۴-۸-۵-چگالی گاز
۴-۸-۶- اطلاعات کنتور
۴-۸-۷- اندازه‌گذاری کلکتور گاز
۴-۹- ملاحظات فنی

فصل پنجم / مواد و مصالح مصرفی

۵-۱- لوله‌ها
۵-۱-۱- لوله‌های فولادی
۵-۱-۲- لوله‌های مسی
۵-۱-۳- لوله‌های انعطاف‌پذیر
۵-۲- اتصال فولادی
۵-۲-۱- اتصالات فولادی جوشی
۵-۲-۲- اتصالات دنده‌ای
۵-۳- شیرها
۵-۴- الکترودها
۵-۵- مواد عایق‌کاری

۵-۶- آب‌بندی اتصالات

فصل ششم / اجرای لوله‌کشی گاز

۶-۱- کلیات
۶-۲- الزامات اجرا
۶-۲-۱- لولة رابط
۶-۲-۲- کلکتور
۶-۲-۳- لولة جانشین کنتور
۶-۲-۴- شیرها
۶-۲-۵- لوله‌ها
۶-۲-۶- نقاط مصرف
۶-۲-۷- محل نقاط انتهایی
۶-۲-۸- پایه‌ها و نقاط اتکا
۶-۳- لوله‌کشی روکار
۶-۴-لوله‌کشی توکار
۶-۵- عایق‌کاری لوله‌ها
۶-۵-۱-عوامل تهدیدکنندة سیستم حفاطتی
۶-۵-۲- حفاظت لوله‌های روکار
۶-۵-۳- حفاظت لوله‌های توکار
۶-۶- جوشکاری
۶-۶-۱- تعریف جوشکاری
۶-۶-۲- اهمیت جوشکاری
۶-۶-۳- مشکلات جوشکاری در اتمسفر
۶-۶-۴- جوش قوس الکتریکی
۶-۶-۵- مقدمات انجام جوشکاری
۶-۶-۶- ملاحظات جوشکاری
۶-۷- عیوب جوش
۶-۷-۱-شیار پای جوش
۶-۷-۲- ناخالصی‌های سرباره
۶-۷-۳- نفوذ ناقص
۶-۷-۴- نفوذ بیش از حد
۶-۷-۵- تخلخل
۶-۷-۶- سوختگی ناشی از قوس الکتریکی
۶-۷-۷- ذوب ناقص
۶-۷-۸-ترک
۶-۸- تفکیک کنتورها
۶-۹- نظارت کارهای اجرا شده
۶-۹-۱- اطمینان از مواد و مصالح مصرفی
۶-۹-۲- اطمینان ازآزمایش تحویل
۶-۹-۳- کنترل دودکش‌ها و مجاری تهویه

فصل هفتم / آزمایش و بازرسی لوله‌کشی گاز

۷-۱- آزمایش استحکام
۷-۲- آزمایش نشتی
۷-۳- بررسی نشت گاز

۷-۳-۱- بررسی نشتی با کمک کنتور
۷-۳-۲- بررسی نشتی بدون کنتور
۷-۴- اعتبار تأییدیۀ لوله‌کشی گاز

فصل هشتم / الزامات نصب و هوای احتراق وسایل گازسوز

۸-۱- الزامات نصب
۸-۱-۱- ملاحظات نصب
۸-۱-۲- ممنوعیت نصب
۸-۱-۳- قابلیت دسترسی
۸-۲- تأمین هوای احتراق
۸-۲-۱- کلیات
۸-۲-۲- انواع فضا
۸-۲-۳-انواع ساختمان
۸-۲-۴- طبقه‌بندی وسایل گازسوز
۸-۲-۵- منابع غیر مجاز
۸-۲-۶- روشهای تأمین هوای احتراق
۸-۲-۷- دریچه‌های هوا
۸-۲-۸- کانال تأمین هوا
۸-۲-۹- ضوابط نصب دريچه و کانال
۸-۳- مطالعه موردی

فصل نهم / دودکش وسایل گازسوز

۹-۱-کلیات
۹-۲- دودکش مستقل
۹-۲-۱- ملاحظات عمومی
۹-۳-دودکش مشترک
۹-۳-۱- در یک طبقه
۹-۳-۲- در طبقات
۹-۴-نکات طراحی و اجرایی دودکش
۹-۵- ملاحظات فنی

پیوست الف / مشاعات ساختمان
الف-۱-کلیات
الف-۲- فصل پنجم: نظم عمومي ساختمان

پیوست ب / واژه‌نامه

پیوست ج / کلمات کلیدی

منابع و مآخذ

منابع و مآخذ کتاب شرح مبحث هفدهم لوله‌کشی گاز طبیعی

بنیاد مهندسی ایران

bonyadnet.com