کتاب مبانی طراحی معماری

کتاب مبانی طراحی معماری (شرح و درس) حاصل تلاش مستمر در جهت ارائه‌ی شیوه‌ای در طراحی معماری مسکونی است؛ به طوریکه از چند جهت نیاز متقاضیان را جوابگو باشد. از یک سو، آزمون طراحی نظام مهندسی رشته‌ی معماری است که آزمونی کوتاه مدت است. و از متقاضیان خواسته می‌شود در هشت ساعت به طراحی معماری مسکونی در زمین داده شده بپردازند.

و از سویی دیگر می‌تواند جوابگوی نیاز دانشجویان رشته‌های معماری در دروس تخصصی طراحی معماری ۲ و ۵ باشد و در نهایت این کتاب جوابگوی نیاز کارآموزانی است که به تازگی در شرکت‌های مهندسین مشاور مشغول فعالیت شده‌اند.

در آزمون طراحی معماری نظام مهندسی، حدود ۸ ساعت وقت داده می‌شود تا متقاضی، طرح معماری مسکونی را ترسیم نماید. در این آزمون، علاوه بر اصول طراحی معماری مسکونی که بیشتر شامل آپارتمان مسکونی به همراه یک فضای جانبی (اداری یا تجاری) است، توجه به طراحی با دست آزاد، ترکیب بندی شیت و نحوه ارائه که نشان از ذوق و سلیقه طراح داشته، بسیار مهم است و می‌تواند او را طراح خوش سلیقه نشان دهد.

دو کتاب دیگر که اثر مولف این کتاب است در رسیدن به اهداف فوق راهگشا بوده که اولی «ترکیب بندی و شیت بندی» و دومی «مدیریت ترسیم فضا» است.

اما نکته‌ای که متقاضیان آزمون طراحی نظام مهندسی معماری به آن نیاز دارند، سوالات آزمون سال‌های قبل است که در کتاب تشریح و طراحی کامل سوالات آزمون‌های نظام مهندسی معماری _ طراحی، اثر مولف این کتاب به طور مفصل به آن پرداخته شده است.

نقطه‌ی قوت این کتاب در فصل یازدهم نهفته است آنجایی که پلان‌هایی آورده شده که از نظر مصحح مردود اعلام شده است. در آزمون طرح معماری، موضوعات به طور کلی شامل طراحی آپارتمان مسکونی در زمینی با مساحت مشخص شده است. اما دیده شده در برخی از آزمون‌های سال‌های گذشته، زمین‌هایی با اندازه‌های متفاوت و حتی به صورت ویلایی و همچنین موضوعاتی مانند بانک، آژانس و ساختمان پزشکان در آزمون آمده است. که قوانین طراحی آن‌ها از نظر پله و آسانسور، پارکینگ، نورگیر و ضوابط دیگر مانند طراحی آپارتمان مسکونی است ولی با پلان متفاوت و منتاسب با موضوع خواسته شده .

از سویی دیگر، چون ممکن است زمینی که برای طراحی در سوال مطرح می‌شود حالتی خاص داشته باشد (به شکل ذوزنقه یا مثلث) در فصل پنجم انواع زمین‌ها و حالت‌های آن بررسی شده است که پلان‌های انتخابی از میان آثار برتر اجرایی در ایران بود و می‌تواند منبع ایده بخش بسیار خوبی برای متقاضیان آزمون پیش رو باشد.

علاوه بر نکات فوق، در یکی از آزمون‌های سال‌های گذشته که در فصل آخر کتاب آمده است، خواسته شده تا داوطلبین با پرسپکتیو داخلی، فضای داخلی بانک را ترسیم کنند.

مطمئنا متقاضیان آزمون طراحی، با مرور نکات این کتاب می‌توانند با اصول طراحی آپارتمان‌های مسکونی آشنا شوند و با مرور تمامی فصول، به خوبی از عهده پاسخگویی و گذراندن این مرحله از فرآیند صدور پروانه اشتغال به کار پایه ۳ طراحی معماری برخواهند آمد.

فهرست مطالب کتاب مبانی طراحی معماری

مقدمات: سير تحول معماري مسكونی از قديم به جديد

سير تحول معمای مسكونی از قديم به جديد

فصل اول: مقررات ساخت و ساز

۱-۱- اهداف كلی

۱-۲- اهداف و انتظارات عملكردی

۱-۲-۱- كاركرد مناسب و پايدار

۱-۲-۲- بهداشت و سلامت

۱-۲-۳- ايمنی در حين بهره‌برداری

۱-۲-۴- حفظ انرژی و رعايت معيارهای ساختمان‌های سبز و پايدار

۱-۲-۵- بکارگيری وترويج ارزش‌های اسلامی – ايرانی در طراحی و ساخت بنا

۱-۳- دامنه كاربرد

۱-۴- استانداردها و ضوابط

۱-۵- الزامات اجرايی

۱-۶- تعاريف

۱-۷- دسته‌بندی فضاها، تصرف‌ها و ساختمان‌ها

۱-۷-۱- دسته‌بندی فضاها

۱-۸- دسته‌بندی و تعريف تصرف‌ها

۱-۸-۱- تصرف‌های مسكونی – اقامتی

۱-۸-۲-تصرف‌های آموزشی – فرهنگی (آ)

۱-۸-۳- تصرف‌های درمانی – مراقبتی (د)

۱-۸-۴-تصرف‌های تجمعی (ت)

۱-۸-۵-تصرف‌های حرفه ای – اداری (ح):

۱-۸-۶ تصرف‌های كسبی – تجاری(ك)

۱-۸-۷- تصرف‌های صنعتی (ص)

۱-۸-۸- تصرف‌های انباری (ن)

۱-۸-۹- تصرف‌های مخاطره آميز (خ)

۱-۸-۱۰- تصرف‌های متفرقه (ف)

۱-۹- دسته‌بندی ساختمان‌ها از نظر تعداد طبقات و نحوه …

۱-۹-۱- دسته‌بندی كلی

۱-۹-۲- گروه بندی جزئی

۱-۱۰- ارتفاع و مساحت مجاز ساختمان‌ها

۱-۱۰-۱- كليات

۱-۱۰-۲- محدوديت كلی مساحت و ارتفاع (بسيار مهم)

۱-۱۰-۳- افزايش مجاز ارتفاع و مساحت

۱-۱۰-۴- مساحت ميان طبقه ها

۱-۱۰-۵- الزامات ارتفاع و مساحت طبقات در زيرزمين

۱-۱۱- الزامات كلی ساخت و قرارگيری ساختمان

۱-۱۲- الزامات همجواری ساختمان‌ها، تصرف‌ها و فضاها

۱-۱۳- الزامات شكل، حجم و نماي ساختمان

۱-۱۴- الزامات پيش‌آمدگي‌های ساختمان

۱-۱۴-۱- پيش‌آمدگی در معابر عمومی

۱-۱۴-۲- پيش‌آمدگی ساختمان‌ها در داخل محدوده مالكيت

۱-۱۴-۳- پيشروی زيرزمين

۱-۱۴-۴- محدوديت پيش‌آمدگی‌ها در ساختمان

۱-۱۵- الزامات تأمين ايمنی متصرفين و امنيت ساختمان‌ها

۱-۱۶- الزامات … معلولين و ناتوانان جسمی- حركتی

۱-۱۷- فضاهای ورود، خروج، ارتباط و دسترس

۱-۱۷-۱- الزامات كلی

۱-۱۷-۲- راه‌های دسترس و خروج قابل قبول

۱-۱۷-۳- فضاهای ورودي ساختمان

۱-۱۷-۴- فضای راهروها

۱-۱۷-۵- درهای ورودی اصلی

۱-۱۷-۶- ايوان‌ها، بالكن‌ها و سكوهای واقع در مسير ورود و خروج

۱-۱۷-۷- راه پله‌ها

۱-۱۷-۸- شيب راه‌های عبور پياده

۱-۱۷-۹- آسانسورها و پله‌های برقی

۱-۱۷-۱۰- نورگيری و تهويه

۱-۱۷-۱۱- دست اندازها، نرده‌ها و ميله‌های دستگرد

۱-۱۷-۱۲- سطوح خارج ساختمان

۱-۱۸- فضاهای اقامت

۱-۱۸-۱- الزامات كلی

۱-۱۸-۲- اندازه‌های فضاهای اقامت

۱-۱۸-۳- نورگيری و تهويه

۱-۱۸-۴- الزامات فضاهای اقامتی واقع در زيرزمين

۱-۱۸-۵- فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اقامت

۱-۱۸-۶- الزامات نورگيری طبيعی فضاها با نورگيری از سقف

۱-۱۸-۷- الزامات فضاهای اقامت با نورگيری از محفظه آفتاب گير

۱-۱۸-۸- در و پنجره

۱-۱۹- اتاق‌ها و فضاهای اقامت چند منظوره

۱-۲۰- فضاهای اشتغال

۱-۲۰-۱- الزامات كلی

۱-۲۰-۲- اندازه‌های الزامی

۱-۲۰-۳- نورگيری و تهويه

۱-۲۰-۴- الزامات فضاهای اشتغال واقع در زيرزمين

۱-۲۰-۵- فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اشتغال

۱-۲۰-۶- الزامات فضاهای اشتغال با نورگيری از سقف

۱-۲۱- فضاهای پخت و آشپزخانه‌ها

۱-۲۱-۱- الزامات كلی

۱-۲۱-۲- اندازه‌های الزامی

۱-۲۱-۳- نورگيری و تهويه

۱-۲۱-۴- كفسازی و پوشش ديوار

۱-۲۲- فضاهای بهداشتی

۱-۲۲-۱- الزامات كلی

۱-۲۲-۲- اندازه‌های فضاهای بهداشتی

۱-۲۲-۳- نورگيری و تهويه

۱-۲۲-۴- الزامات فضاهای بهداشتی با نورگيری از سقف

۱-۲۲-۵- كفسازی و پوشش ديوار

۱-۲۳- فضاهای نيمه باز

۱-۲۳-۱- الزامات كلی

۱-۲۳-۲- بالكن

۱-۲۳-۳- بالكن كم عرض

۱-۲۳-۴- ايوان

۱-۲۴- فضاهای باز

۱-۲۴-۱- الزامات كلی

۱-۲۴-۲- حياط‌ها

۱-۲۴-۳- حياط‌های خلوت و پاسيوها

۱-۲۴-۴- گودال باغچه ها

۱-۲۵- فضاها و عناصر واسط نورگيری و تهويه

۱-۲۵-۱- الزامات كلی

۱-۲۵-۲- مجراهای خارجی نور و هوا

۱-۲۵-۳- محفظه‌های آفتابگير

۱-۲۶- توقفگاه‌های خودرو

۱-۲۶-۱- الزامات كلی

۱-۲۶-۲- اندازه‌های توقفگاه

۱-۲۶-۳- ورود و خروج

۱-۲۶-۴- تهويه و نورگيری

۱-۲۶-۵- توقفگاه‌های واقع در زيرزمين

۱-۲۶-۶- مصالح و پوشش كف و ديوارهای توقفگاه‌ها

۱-۲۶-۷- تأسيسات و تجهيزات توقفگاه ها

۱-۲۷- انبارها

۱-۲۸- فضاي موتورخانه

۱-۲۹- ساير مشاعات و فضاهای خدماتی عمومی

۱-۲۹-۱- فضای اقامت سرايدار

۱-۲۹-۲- فضای استخر و ديگر امكانات ورزشی

۱-۲۹-۳- محل بازی كودكان

۱-۳۰- الزامات عمومی نورگيری و تهويه فضاها

۱-۳۱- مقررات اختصاصی تصرف‌ها

۱-۳۱-۱- تصرف‌های مسكونی

۱-۳۱-۲- تصرف‌های حرفه ای/ اداری

۱-۳۱-۳- تصرف‌های آموزشی/ فرهنگی

۱-۳۱-۴- تصرف‌های درمانی/ مراقبتی

۱-۳۱-۵- تصرف‌های تجمعی

۱-۳۱-۶- تصرف‌های صنعتی

۱-۳۲- مقررات خاص ساختمان‌های بلند (گروه ۸)

۱-۳۳- الزامات عمومي عناصر و جزئيات مهم ساختمان

۱-۳۳-۱ – ديوارها

۱-۳۳-۲- كف و سقف

۱-۳۳-۳- نازك كاری و پوشش ها

۱-۳۳-۴- سقف‌های كاذب

۱-۳۳-۵- بام‌های مسطح

۱-۳۳-۶- بام‌های شيبدار

۱-۳۳-۷- سقف‌های نورگذر

۱-۳۳-۸- نصب و اجرای در و پنجره

۱-۳۳-۹- آب بندی و عايق كاری رطوبتی

۱-۳۳-۱۰- شومينه، بخاری ديواری و دودكش ها

۱-۳۳-۱۱- جزئيات عمومی ايمنی و امنيت در برابر سوانح و ساير خطرات

۱-۳۳-۱۲- عايق كاری حرارتی و صرفه جويی در مصرف انرژی

۱-۳۳-۱۳- تأسيسات در ساختمان

۱-۳۳-۱۴-نگهداری و دفع زباله

۱-۳۳-۱۵- ساير تجهيزات ساختمان

۱-۳۴-۱- ضوابط طراحی و مناسب‌سازی ساختمان‌های عمومی

۱-۳۴-۲- عناصر مشترک در کليه ساختمان‌های عمومی

۱-۳۴- ضوابط طراحي معماری براي افراد دارای معلوليت

۱-۳۴-۳- تجهيزات و مبلمان شهری

۱-۳۵-۱ شرايط عمومی

۱-۳۵-۲- مسکن قابل دسترس

۲-۳۵-۳- پارکينگ

۲-۳۵-۴- اتاق‌ها

۱-۳۵- ضوابط طراحی و مناسب‌سازی ساختمان‌های مسکونی

۲-۳۵-۵- آشپزخانه

۲-۳۵-۵- انباری

۱-۳۶- مرور نکات کلی

فصل دوم: اصول طراحی معماری آپارتمان‌های شهری

۲-۱ تقسيم‌بندی زمين از نظر فضای پر و خالی

پلان معماری واحدها

۲-۲- تعيين تقسيم‌بندی واحدها در طبقات

۲-۳- جانمايی پله و آسانسور

خانه خيابان سپنتا، اصفهان

مجتمع مسكوني گنج دانش، تهران

خانه پورسيدی، كرمان

مجتمع مسكونی گلريز، تهران

ساختمان مسكونی زرين، تهران

ساختمان مسكونی دريا، تهران

آپارتمان مسكونی، قزوين

مجتمع مسكونی سامان، كرمان

ساختمان ۹۳ تهرانپارس، تهران

۲-۴- ستون‌گذاری و تأمين پاركينگ

ساختمان اداري ـ استيجاری خرسند، تهران

۲-۵- طراحی واحدها

رتبه دوم: ساختمان يارمند، اصفهان

خانه آجری شماره ۲، تهران

فصل سوم: طراحی نما

۳-۱- اصل غنای حسی (تناسبات بصری)

خانه آجری شماره ۲، اراك

۳-۲- اصل تعادل

آپارتمان امين، تهران

۳-۳- اصل تضاد (كنتراست)

۳-۴- اصل هارمونی

۳-۵- اصل تكرار

۳-۶- اصل تناوب

ساختمان مهرشهر ۱۱۴

۳-۷- اصل تنوع

۳-۸- اصل نمايش بافت (نقش مصالح در طراحي نما)

۳-۹- اصل هم‌باد شدن

۳-۱۰- اصل خرد كردن

فصل چهارم: پلان معماری واحدها

بررسی ملک‌های شمالی و جنوبی از نظر نورهای متضاد در شب و روز

ويلاي شماره ۳، مازندران

ساختمان مسكونی دولت، تهران

مجتمع ارديبهشت، اصفهان

ويلاي شماره ۲، مازندران

مجتمع مسكونی كوی پروانه، تهران

مجتمع مسكونی آوا آهنگ، تهران

ويلاي گيلاوند، دماوند

ساختمان رويا، تهران

مجتمع مسكونی اخوان، تهران

ساختمان آوا، تهران

ويلای ۱۴۱ شهرك نارنج، رويان

خانه نوآموز، كرج

ويلای نقاش، لواسان

آپارتمان مستأجران، تهران

ويلای بهشتی، شيراز

رتبه سوم: دهكده خانوادگی خليلی، مازندران

ويلای باغ درياچه، لواسان

ويلای شماره ۱ دهكده البرز، مازندران

خانه خيابان «ب»، تهران

ساختمان شماره ۵۲ تهرانپارس

ساختمان مسكونی شماره ۱۰، قزوين

ويلاي بی‌حيا، لواسان

ساختمان مسكونی داميار، تهران

ساختمان اداری ـ مسكونی كارخانه سيمان پروفيل آسيا، اراك

مجتمع مسكونی ۵۹، همدان

آپارتمان مسكونی شماره ۱، محلات

خانه آخر هفته، شيراز

مسكونی ۵ طبقه

خانه‌ای براي روزهای تعطيل

ساختمان كيكاووس

مجموعه آرين

خانه محرری

مجموعه مسكونی :

• كاشانك، تهران

•  باغ نگار، اصفهان

•  هفت دست، اصفهان

ويلاي مشا، جاده هراز

مسكونی چهارباغ، تهران

مسكونی انصاری، تهران

ساختمان اداری شركت آريارادان، تهران

رتبه دوم (به طور مشترك): خانه فيروزمندان، فارس

ساختمان ۲۰×۴، تهران

ساختمان شهمار، سمنان

ويلاي ساوه

ساختمانی درپخ، نجف‌آباد

ساختمان شماره يك، قزوين

ويلای باغ گل، لواسان

ساختمان مسكونی، كرج

مجتمع مسكونی فراشيد، تهران

پروژه مسكونی آرمانی، تهران

پروژه مسكونی برانوش، تهران

فصل پنجم: طراحی با دست آزاد در آزمون طراحی نظام مهندسی

۵-۱- اهميت طراحی با دست آزاد

۵-۲- تمرين طراحی با دست آزاد

۵-۳- علائم نقشه‌خوانی

فصل ششم: جزئيات منتخب اجرايی برای ديوارهايی که فضای داخل  و خارج را از يکديگر جدا می‌کنند

جزئيات ديوار تيغه‌ای بين دو آپارتمان

جزئيات مقطع ديوار زيرزمين :

•  در منطقه‌ی گرم و مرطوب

جزئيات مقطع ديوار جداره‌ی خارجی :

• در مناطق معتدل

• در منطقه‌ی گرم و مرطوب

• جزئيات ديوار جداره‌ي خارجي و كف

جزئيات پله‌ی داخلی

فصل هفتم: آزمون طراحي بررسی علل رد جواب‌های طراحی در سال ۱۳۸۴

آزمون طراحی معماری سال ۸۴

بنیاد مهندسی ایران

bonyadnet.com