راهنمای کامل آزمون نظام مهندسی ساختمان، از پیدایش تا قبولی

در سال 1352 هجری شمسی، تاسیس دو سازمان «نظام مهندسان معماری و شهرسازی» و «سازمان نظام مهندسان ساختمان و تأسیسات» پیش بینی شد.

بعد از انقلاب اسلامی ایران و در سال 1371 به علت عدم وجود یک نهاد قدرتمند جهت سازماندهی مهندسان و فعالیت‌های آنان، و همچنین نبود تعرفه‌های یكسان، نوعی خلا قانونی در امور مهندسی به ویژه مهندسی ساختمان وجود داشت، همچنین در زمانی که به دلیل عدم صلاحیت مجری و یا نظارت کافی، اختلالی به وجود می‌آمد، مرجعی برای رسیدگی وجود نداشت. بنابراین قانونی آزمایشی تصویب شد که به جای دو سازمان ذکر شده در ابتدای این متن، یک سازمان واحد با عنوان سازمان نظام مهندسی ساختمان تأسیس گردد.

در سال ۱۳۷۴هجری شمسی، قانون از مرحله آزمایشی خارج شد و قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تصویب گردید که در آن هم تاکید بر ایجاد سازمان نظام مهندسی ساختمان شده ‌بود و در ماده ۳ آن هدف از تاسیس سازمان را چنین بیان کرده‌است:

“برای تامین مشارکت هر چه وسیعتر مهندسان در انتظام امور حرفه‌ای خود و تحقق اهداف این قانون در سطح کشور سازمان نظام مهندسی ساختمان … تشکیل می‌شود.”

آزمون نظام مهندسی

طبیعی است با شکل گرفتن این تشکیلات، برای پیوستن به این سیستم باید علاوه بر داشتن شرایط کافی، مسیری را نیز طی کرد. مهندسین کشور می‌توانند بعد از گذشت سه سال از مدرک کارشناسی، دو سال از مدرک کارشناسی ارشد و یا یک سال از مدرک دکترا خود، جهت ثبت‌نام در آزمون رشته‌های هفت‌گانه عمران، معماری، تأسیسات برقی، تأسیسات مکانیکی، ترافیک، شهرسازی و نقشه‌برداری اقدام کنند. بعد از قبولی در آزمون نظام، مزایای فراوانی نصیب مهندسین می‌شود و فرصت‌های شغلی زیادی برای آنان فراهم خواهد گشت. مهندسان، با قبولی در این آزمون، می‌توانند پروانه اشتغال به کار مهندسی (پروانه اشتغال پایه سه) در رشته خود را از وزارت راه و شهرسازی دریافت و به عنوان کارشناس ذیصلاح و مُجازِ سازمان نظام مهندسی در هر یک از صلاحیت‌های «طراحی، اجرا و نظارت» بر ساختمان‌ها فعالیت نمایند. از مزیت‌های داشتن پروانه اشتغال به کار مهندسی، تخصیص یک شماره خاص در نظام مهندسی است که شخصیت حقیقی مهندسان را در رشته مربوطه به شخصیت حقوقی تغییر و ارتقاء می‌دهد. افرادی که دارای پروانه اشتغال باشند، می‌توانند در کارهای تجاری و خدماتی از قبیل تاسیس شرکت و دفاتر مهندسی اقدام نمایند و یا از امتیاز سهمیه خود در شرکت‌های قانونی بهره‌مند ‌گردند.

در سازمان نظام مهندسی، پایین‌ترین درجه پروانه اشتغال به کار، پایه ۳ است. مهندسانی که دارای این پروانه باشند طبق ماده۱۱ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، پس از گذشت ۴ سال از پایه ۳ به پایه ۲ و پس از گذشت ۵ سال دیگر از پایه ۲ به پایه ۱ می‌توانند ارتقا پیدا کنند. جهت ارتقای پایه‌ها، مهندسین باید دوره‌هایی را در مراکزی که از طرف سازمان نظام مهندسی ساختمان معرفی می‌شوند بگذرانند و بعد از گذراندن دوره پایه ارتقا پیدا خواهد کرد.

گرچه داوطلبین در صورت عدم داشتن مشکل در مدرک تحصیلی می‌توانند همزمان در آزمون رشته خود شرکت کنند اما بهتر است در هر نوبت از آزمون برگزاری نظام مهندسی ساختمان، در یکی از بخش‌های طراحی، نظارت و اجرا شرکت کنند تا با تمرکز بالا بتوانند در آزمون قبول بشوند. آزمون نظام مهندسی ساختمان در هر سال دو بار برگزار می‌شود که شامل 60 سوال تستی است و داوطلبین می‌توانند با بردن منابع کافی نظیر کتابهای مباحث مقررات ملی ساختمان، نشریات، کتاب قانون نظام مهندسی و… به آزمون، به صورت جزوه باز به سوالات پاسخ دهند.

شرکت کنندگان در آزمون نظام مهندسی

بنابراین اولین و یکی از مهم‌ترین گام‌ها جهت اخذ پروانه، قبولی در آزمون است. عموما می‌توان گفت داوطلبین شرکت در آزمون به سه دسته تقسیم‌شوند.

دسته اول کسانی هستند که می‌خواهند فقط با استفاده از کتب و منابع یاد شده، همراه با کتاب‌های کلیدواژه، در آزمون شرکت نمایند.

دسته دوم داوطلبانی هستند که از عدم اطمینان به این امر که چگونه این همه کتاب را مطالعه نمایند، و نیز بنا به این دلیل که می‌گویند ما فرصت نمی‌کنیم تمامی این کتب و منابع را در این زمان کم چند ماهه به طور کامل و درست مطالعه نماییم، از تهیه و خرید تعدادی از کتب و منابع مربوط به آزمون صرف ‌نظر می‌کنند.

دسته سوم داوطلبانی هستند که با مدیریت زمان و با رفتن به دوره‌های آمادگی آزمون، اطلاعات خود را به روز کرده، از منابع مورد نیاز آگاه و از کلیدواژه‌های جامع بهره‌مند می‌شوند.

شایسته به ذکر است که هر انسان برای مطالعه روش مخصوص خود را دارد و نمی‌توان به صراحت گفت که انتخاب روشهای اول و دوم اشتباه است. اما تجربه ثابت کرده است که درصد کسب موفقیت روش سوم بیشتر بوده و برنامه جامعی را برای داوطلبین می‌تواند ایجاد نماید.